O prężnym rozwoju miasta nie decydują jedynie politycy i urzędnicy, ale przede wszystkim aktywni mieszkańcy, czyli tacy, którzy czują się odpowiedzialni za miejsce, w którym żyją i którzy chcą decydować o jego losach. W ostatnich latach w całej Polsce, w tym również i w Olsztynie można zauważyć wzrost zainteresowania lokalnymi sprawami i chęci do działania na rzecz swojej małej ojczyzny. Zainteresowanie to trzeba rozbudzić w jeszcze większym stopniu, aby w Olsztynie powstało społeczeństwo obywatelskie z prawdziwego zdarzenia i aby mieszkańcy czuli się emocjonalnie związani z naszym miastem.
Olsztyn ma bardzo bogatą i różnorodną historię, począwszy od plemion Prusów, przez Państwo Krzyżackie, później biskupstwo Warmińskie pod zwierzchnością Rzeczpospolitej, Królestwo Prus, Rzeszę Niemiecką, aż do współczesnej Polski. Naszym zdaniem, olsztynianie powinni mieć w końcu możliwość poznania w obiektywny sposób przeszłości Olsztyna. Kluczowe jest, aby mieszkańcy zdali sobie sprawę z faktu, że losów naszego miasta nie można przedstawiać czarno-biało. Akceptacja złożonej historii Olsztyna pozwoli nam czerpać z dziedzictwa dawnych mieszkańców, bez względu na to, jakiej byli narodowości i w jakim państwie żyli. Dzięki temu dzisiejsi olsztynianie będą mieli w końcu poczucie, że mają wspólne korzenie i że mogą zbudować wspólną tożsamość.
W budowaniu wspólnej tożsamości niebagatelne znaczenie mają wszelkie przedsięwzięcia kulturalne. Olsztyn może stać się ośrodkiem kulturotwórczym – wolniejsze tempo życia i położenie na uboczu są atutami, które mogą w tym pomóc. Korzystajmy z faktu bycia prowincją, ale w pierwotnym sensie tego słowa, czyli oznaczającym oddalenie od stolicy czy większych miast. Tak jak w przypadku spraw gospodarczych, tak i w przypadku kultury Olsztyn musi iść swoją drogą, nie próbując powielać utartych schematów.
Aby mieszkańcy chcieli angażować się w sprawy miasta, konieczne jest również, żeby ich głos miał moc sprawczą. Jeżeli olsztynianie w przebiegu, np. konsultacji społecznych wybierają konkretne rozwiązanie, to powinno być ono realizowane. Prezydent, radni oraz urzędnicy powinni traktować zaangażowanie olsztynian jako pomoc, wartość dodaną, nie zaś chęć utrudniania w zarządzaniu miastem.
Mówiąc krótko – jeżeli chcemy, aby Olsztyn się rozwijał, musimy czuć, że Olsztyn to Nasze miasto, o który możemy decydować.
- Olsztynianie znają dobrze przeszłość swojego miasta, otwarcie o niej dyskutują i w pełni akceptują fakt, że Olsztyn kształtowany był przez osoby różnych narodowości. Pewne fragmenty historii nie są tematem tabu
- Olsztynianie podchodzą z szacunkiem do dziedzictwa wcześniejszych mieszkańców i są z niego dumni
- Administracja samorządowa działa w sposób przejrzysty. Dostęp do informacji o działaniach Urzędu i Rady Miasta jest łatwy i pozwala zorientować się, w jaki sposób zarządzany jest Olsztyn. Mieszkańcy nie są zaskakiwani działaniami urzędników i mają poczucie, że są w stanie je kontrolować i na nie reagować, gdy uznają to za potrzebne
- Głos mieszkańców w sprawach dotyczących rozwoju Olsztyna jest brany pod uwagę. Konsultacje społeczne mają z zasady wiążący charakter i przeprowadzane są w profesjonalny sposób, zanim podjęte zostaną istotnie decyzje o charakterze danego przedsięwzięcia
- Planując inwestycje, w szczególności te dotyczące przestrzeni i transportu, uwzględniane są potrzeby osób wykluczonych społecznie, przede wszystkim niepełnosprawnych
- Olsztyn posiada dokument „Strategia Rozwoju Kultury Olsztyna”. Dokument ten przyjęty w formie uchwały określa główne kierunki wspieranej przez miasto działalności kulturalnej, a także zasady wyboru dyrektorów miejskich instytucji, statuty działalności tych instytucji, rezerwuje procentowy udział budżetu miasta przeznaczanego na kulturę
- Miejskie instytucje kulturalne współpracują z wojewódzkimi instytucjami kultury, realizując wraz z nimi działania edukacyjno – kulturalne zgodne z własną „Strategią Rozwoju Kultury”
- W rozwój kultury zaangażowane są olsztyńskie uczelnie, w szczególności Uniwersytet Warmińsko – Mazurski
- Instytucje kulturalne zajmują się przede wszystkim działalnością edukacyjno – kulturalną. Promocja i organizowanie imprez typowo rozrywkowych są ich drugorzędnym celem
- Olsztyn pozbywa się kulturalnego kompleksu prowincji i robi to, co jest realne i potrzebne mieszkańcom, czyli stwarza przestrzeń wymiany myśli, idei i twórczości